Στη Ρόδο, η οποία είχε σημαντική πνευματική παράδοση ήδη από τα χρόνια της κλασικής εποχής λόγω της φιλοσοφικής σχολής που ίδρυσε ο αγαπητός μαθητής του Αριστοτέλη, Εύδημος, αλλά και εξαιτίας των επαφών που αναπτύχθηκαν με τους φιλολογικούς κύκλους της Αλεξανδρινής Βιβλιοθήκης, υπήρχαν περισσότερα από ένα γυμνάσια. Το σημαντικότερο από αυτά χρονολογείται στα πρώτα χρόνια της ίδρυσης της πόλης, το 408 π.Χ. Οικοδομημένο στις κλιτύες της ακρόπολης κάτω από το τέμενος του Απόλλωνα, ξεχώριζε για το επιβλητικό του στάδιο και τις δύο μεγαλόσχημες ορθογώνιες παλαίστρες του —μία για τους εφήβους και μία για τους νέους.
Η βιβλιοθήκη αποτελούσε αναπόσπαστο τμήμα ενός κτιριακού συγκροτήματος με διάφορες μεγάλες αίθουσες συνδεδεμένες μεταξύ τους με διαδρόμους και μικρά κλιμακοστάσια. Στην αίθουσα της βιβλιοθήκης, διαστάσεων 20,50×11,70 μ. περίπου, οδηγούσε μια πύλη, αριστερά της οποίας είχαν κατασκευαστεί οκτώ κόγχες (πλάτους 1,95 μ.) υπερυψωμένες κατά 60 εκατοστά περίπου από το έδαφος, μέσα στις οποίες είχαν τοποθετηθεί ξύλινα ερμάρια για την αποθήκευση των παπύρινων βιβλίων. Η σημερινή, μετά την αναστήλωση, τοξοειδής μορφή των κογχών αυτών είναι υποθετική, ενώ χρωματικές αλλοιώσεις στην τοιχοποιία υποδηλώνουν ότι η βιβλιοθήκη καταστράφηκε τουλάχιστον μία φορά από πυρκαγιά. Απέναντι από τα βιβλιοστάσια, ίσως υπήρχε μια συστάδα παραθύρων για τον φωτισμό της αίθουσας. Με την πίσω πλευρά των βιβλιοστασίων συνόρευε μια άλλη αίθουσα, ισότιμη στις διαστάσεις, η πρόσβαση στην οποία γινόταν από δύο ανοίγματα που υπήρχαν στο εσωτερικό των κογχών. Η αίθουσα αυτή δεν αποκλείεται να χρησίμευε ως αναγνωστήριο, αντιγραφικό εργαστήρι ή αποθήκη βιβλίων και γενικότερα ως χώρος για την καλή λειτουργία της βιβλιοθήκης του γυμνασίου. Η επιγραφή που ανακάλυψε ο Ι.Χρ. Παπαχριστοδούλου κάνει λόγο για τρία διατάγματα που σχετίζονται με την οργάνωση της βιβλιοθήκης και με δωρεές βιβλίων. Αναφέρεται επίσης μια κιβωτός, ένα αρχείο πιθανώς όπου φυλασσόταν υλικό σχετικό με τον κανονισμό του γυμνασίου και της βιβλιοθήκης. Στον τοίχο απέναντι από την είσοδο της βιβλιοθήκης, συμμετρικά στον άξονά της, μια άλλη πύλη οδηγούσε σε κάποια μεγαλύτερη αίθουσα, η οποία πιθανότατα χρησίμευε για συγκεντρώσεις, συμποσιακού μάλλον χαρακτήρα.
Κ.Σπ. Στάικος, Η Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκών στον Δυτικό Πολιτισμό, Αθήνα, Άτων, 2016, σ. 62–63.