Η μονή της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη, με τα περίφημα ψηφιδωτά και τις τοιχογραφίες της παλαιολόγειας τέχνης, είχε σπουδαία βιβλιοθήκη, προτού ακόμη αναλάβει τον εξωραϊσμό της και τον εμπλουτισμό της ο Θεόδωρος Μετοχίτης (Bianconi, Cor., 391-438).  

Γνωρίζουμε από την αλληλογραφία του Μάξιμου Πλανούδη με τον Θεόδωρο των Μουζάλων ότι υπήρχε βασιλική βιβλιοθήκη σε μία βασιλική μονή όπου ζούσε ο Πλανούδης, η οποία δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα αν ήταν η μονή της Χώρας ή του Ακαταλήπτου. Σε επιστολή που χρονολογείται το 1292/93, ο Πλανούδης αναφέρει πως η βιβλιοθήκη στεγαζόταν σε ένα μεγάλο οίκημα που θησαύριζε κώδικες, οι οποίοι είχαν συγκεντρωθεί από διάφορα σημεία της Αυτοκρατορίας, συλλογή που είχε καταλογογραφηθεί το 1261.

Ο Πλανούδης μαρτυρεί πως η βιβλιοθήκη υπέφερε από δύο «κλασικούς» εχθρούς: δεν επιστρέφονταν τα βιβλία που δανείζονταν και πολλοί κώδικες καταστρέφονταν εξαιτίας της έλλειψης συντήρησης. Για την αντιμετώπισή τους, ο Πλανούδης έκανε δύο προτάσεις: αφενός, να λογοδοτεί ο εκάστοτε βιβλιοθηκάριος στον πρωτοπρεσβύτερο ή στον ίδιο τον αυτοκράτορα για τη δανειστική πολιτική του και αφετέρου να συντηρηθούν και να αποκατασταθούν οι κώδικες με τη χορηγία μελών του αυτοκρατορικού περιβάλλοντος.

Δεν γνωρίζουμε αν καρποφόρησε η πρωτοβουλία του, πάντως τελικά η αποκατάσταση της βιβλιοθήκης συνδέθηκε με τον Θεόδωρο Μετοχίτη, που ανέλαβε το 1316 και την αποκατάσταση της Μονής της Χώρας, οι εργασίες της οποίας ολοκληρώθηκαν το 1315.

Κ.Σπ. Στάικος, Η Ιστορία της Βιβλιοθήκης στον Δυτικό Πολιτισμό, τόμ. ΙΙΙ, Αθήνα, Κότινος, 2007, σ. 427–428.