Κωνσταντίνος Ζ΄ Πορφυρογέννητος, αυτοκράτορας

Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Κωνσταντίνος Ζ΄ ο Πορφυρογέννητος (913-959 μ.Χ.), πρωτοστάτησε στη συγκρότηση μιας αυτοκρατορικής εγκυκλοπαιδικής βιβλιοθήκης.

Η τελευταία είδηση που έχουμε για τη βιβλιοθήκη του παλατιού χρονολογείται από την εποχή του Φωτίου και σχετίζεται με τη φανταστική ιστορία περί ΒΕΚΛΑΣ (PG, 105, 568B). Την περίοδο εκείνη konstantinos Zο αυτοκράτορας Θεόφιλος έχτισε στον περίβολο των ανακτόρων ορισμένα κουβουκλεία, ένα από τα οποία, το επονομαζόμενο Καμιλάς, το μετέτρεψε ο Κωνσταντίνος Ζ΄ σε βιβλιοθήκη. Προσδιορίζεται μάλιστα ότι ο χώρος αυτής της βιβλιοθήκης βρισκόταν σε πιο χαμηλό επίπεδο (μεσόπατον) και έβλεπε προς το χρυσοτρίκλινον (Θεοφάνης, Συν., Γ΄, 43). Χωρίς να είμαι σε θέση να το αποδείξω, πιστεύω ότι η βιβλιοθήκη αυτή δεν αποτελούσε προέκταση ή μεταστέγαση της βιβλιοθήκης του παλατιού αλλά το προσωπικό βιβλιογραφικό και ερευνητικό κέντρο της συγγραφικής δραστηριότητας του Κωνσταντίνου Ζ΄. Εκεί, δηλαδή, κατέληγε το κάθε βιβλίο που αναζητούσε ο αυτοκράτορας για να πραγματοποιήσει το μεγαλεπήβολο συγγραφικό του πρόγραμμα. Δεν ξέρουμε τίποτα για τα βιβλία που θησαυρίστηκαν εκεί, και δεν έχουμε καμία άλλη πληροφορία για την τύχη αυτής της βιβλιοθήκης.

Mε στόχο να ανασυνθέσουμε τη βιβλιοθήκη του Καμιλά, θα μπορούσαμε να αποδελτιώσουμε τους συγγραφείς από τους οποίους άντλησε το υλικό του ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος για το πολύτιμο και πολύπτυχο έργο του, και κυρίως για το κοινά επονομαζόμενο Excerpta (Eκλογή=εκλεκτά αποσπάσματα). Αλλά και στην περίπτωση αυτή θα βρεθούμε σύντομα σε αδιέξοδο, καθώς από το σύνολο των Εκλογών (Boor, Exc.), που εκτείνονταν σε πενήντα τρεις ενότητες, υπολογίζεται ότι διασώθηκε το ένα τριακοστό πέμπτο. Αξίζει όμως να προσέξουμε το προοίμιο κάθε ενότητας των Excerpta, γιατί μπορούμε να εξαγάγουμε χρήσιμα συμπεράσματα όσον αφορά το σκοπό για τον οποίο συγκροτήθηκε η βιβλιοθήκη του Καμιλά.

Συντάκτης κάθε προοιμίου πρέπει να ήταν κάποιος στενός συνεργάτης του αυτοκράτορα, ο οποίος τον εκθειάζει τόσο για τη βαθιά του πίστη προς την Ορθοδοξία όσο και για τη διεισδυτική του σκέψη, τις ουμανιστικές του ανησυχίες και την έγνοια του για τους υπηκόους του. Γι’ αυτό ο Κωνσταντίνος έδωσε εντολή να αναζητηθούν και να συγκεντρωθούν από όλες τις γωνιές της οικουμένης κάθε είδους βιβλία που περιείχαν ποικίλες γνώσεις. Εδώ πρέπει να διευκρινιστεί ότι αυτή είναι η πρώτη έγγραφη σωζόμενη έκκληση για οικουμενική συγκέντρωση βιβλίων, εφόσον και οι δύο προηγούμενες εκκλήσεις, του Πτολεμαίου Α΄ και του Κωνσταντίου Β΄, μας παραδόθηκαν μόνον έμμεσα (Βιβλ. ΙΙΙ, 235-241).

 

Ιστορικό πλαίσιο: Βυζαντινή Εποχήsemantics logo
Όνομα/Προσωνυμία: Κωνσταντίνος Ζ΄ Πορφυρογέννητος
Ιδιότητα/Αξίωμα: Αυτοκράτορας
Τόπος δράσης: Κωνσταντινούποληsemantics logo
Χρόνος θανάτου: 959
Χρόνος δράσης: 10ος αι.
Αναφέρει: Πρόσωπα
Φώτιος Α΄, πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
Κωνστάντιος Β΄, αυτοκράτορας
Πτολεμαίος Α΄ Σωτήρ, βασιλιάς της Αιγύπτου
Εικόνες
Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Ζ', από το Atlas Historique.
Άδεια χρήσης: Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές (CC BY-NC-ND 4.0)
Δικαιώματα: Το λήμμα αποτελεί πρωτότυπη επιστημονική εργασία της ομάδας ανάπτυξης του ψηφιακού χώρου «Περί Βιβλιοθηκών».
Εμφανίζεται στις συλλογές:Πρόσωπα
Προβολή λιγότερων