Ο Πτολεμαίος Α΄, ο επονομαζόμενος Σωτήρ, γιος του Λάγου και της Αρσινόης, γεννήθηκε το 367/366 ή 364 π.Χ. και πέθανε το 283. Ιδρυτής της δυναστείας των Πτολεμαίων, προσωπικός φίλος και στρατηγός του Μεγάλου Αλεξάνδρου, υπήρξε ο πρώτος Έλληνας βασιλιάς της Αιγύπτου, ο οποίος φρόντισε να μεταφερθεί η σορός του Μακεδόνα στρατηλάτη στην Αλεξάνδρεια και να ανεγερθεί μαυσωλείο. Τα τελευταία χρόνια της βασιλείας του ο Πτολεμαίος Α΄ στράφηκε προς την ιστορία και έδωσε την πιο αξιόπιστη και λεπτομερή εξιστόρηση των πράξεων του Αλεξάνδρου. Δυστυχώς μόνο αποσπάσματα διασώθηκαν από το έργο του και αυτά μέσω του Αρριανού, από τα οποία δεν εξάγεται συμπέρασμα για τα πολιτιστικά οράματα του Μακεδόνα στρατηλάτη (Welles, Hist., 101-106).
Ο σοφός αυτός άνθρωπος, στρατιωτικός, διπλωμάτης και ειρηνιστής, θέλησε να καταστήσει την Αλεξάνδρεια πνευματικό κέντρο του ελληνισμού. Το Μουσείο, η Οικουμενική Βιβλιοθήκη, όπως και αυτή του Σεραπείου αλλά και η προσπάθειά του να μεταφέρει τον κύκλο του Περιπάτου στην Αλεξάνδρεια, καθώς και η πρωτοβουλία του να συγκεντρώσει στην πρωτεύουσα του βασιλείου του τους σημαντικότερους εκπροσώπους του πνεύματος της εποχής: αποτέλεσαν μια «παράδοση», που άλλοτε με ενθουσιασμό και άλλοτε με σχετική ουδετερότητα σεβάστηκαν και υπηρέτησαν οι βασιλείς της Αιγύπτου ως την Κλεοπάτρα.
Τη διεύθυνση της Βιβλιοθήκης θέλησε να αναθέσει στον διάδοχο του Αριστοτέλη στο Λύκειο, τον Θεόφραστο, ο οποίος όμως δεν δέχτηκε, ενώ και ο διάδοχός του ο Στράτων δεν παρέμεινε παρά ελάχιστο χρόνο στην Αλεξάνδρεια. Έτσι, ο μόνος άλλος σημαντικός γνώστης των κύκλων του Περιπάτου και των πολιτισμικών δραστηριοτήτων της Αθήνας ήταν ο Δημήτριος Φαληρέας, ο οποίος εγκαταστάθηκε στην Αλεξάνδρεια μετά το 297 π.Χ. και συνεργάστηκε γόνιμα με τον Πτολεμαίο για τον σχεδιασμό και την οργάνωση της βιβλιοθήκης του (Βιβλ. I, 164-168).