Ο Αδριανός στην Αθήνα. Ο Αδριανός ανήλθε στον αυτοκρατορικό θρόνο το 117 μ.Χ. και περιόδευσε στα εδάφη της αυτοκρατορίας του καταλήγοντας στην Αθήνα, από όπου περιηγήθηκε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο για πολλούς μήνες, επιστρέφοντας τον Μάρτιο του 125 μ.Χ.

Αναγνωρίζοντας την πόλη της Παλλάδας ως αδιαφιλονίκητο κέντρο των γραμμάτων ακόμη και στην εποχή του, θέλησε να συνδέσει το όνομά του με την ιστορία της, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν και οι επιγραφές εκατέρωθεν της φερώνυμης αψίδας του: Εδώ είναι η Αθήνα του Θησέα και Εδώ είναι η Αθήνα του Αδριανού. Η συνεισφορά του Αδριανού στην αποκατάσταση και την ανέγερση μνημείων σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου είναι ανυπολόγιστη. Διέταξε να ανοικοδομηθεί μεγάλο τμήμα της Ιερουσαλήμ, το οποίο είχε καταστραφεί μετά την άλωσή της από τον Δομιτιανό, δίνοντας μάλιστα στο νέο τμήμα της πόλης το δικό του όνομα: Colonia Aelia Capitolina. Στην Κύζικο αφιέρωσε στη θεά Άρτεμη έναν μοναδικής λαμπρότητας ναό, στην Αντιόχεια αποκατέστησε τα τείχη της πόλης, στην Αλεξάνδρεια εγκαινίασε νέα οικοδομήματα, στην Αίγυπτο έχτισε την Αντινόπολη και στη Θράκη την Αδριανούπολη.

Η βιβλιοθήκη του Αδριανού στην Αθήνα. Η βιβλιοθήκη, στην αρχιτεκτονική σύλληψη της οποίας πιθανόν συνέβαλε και ο ίδιος, φαίνεται ότι αποτελούσε στολίδι των Αθηνών και το λαμπρότερο οικοδόμημα που κληροδότησε στην πόλη. Ο Παυσανίας μάς παραδίδει ότι εκατό κίονες στήριζαν το οικοδόμημα, πολύχρωμες οροφές κοσμούσαν τις αίθουσες, ενώ αλαβάστρινοι τοίχοι και κόγχες με αγάλματα προσέδιδαν την απαιτούμενη λαμπρότητα στην αυτοκρατορική βιβλιοθήκη.

Η βιβλιοθήκη ανεγέρθηκε στο διοικητικό και εμπορικό κέντρο της πόλης, δηλαδή στην Αρχαία και Ρωμαϊκή Αγορά, αποτελώντας επιστέγασμα της φιλοδοξίας του να αναπλάσει το ιστορικό κέντρο και να αναδείξει τις ρίζες του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού μέσα από το φυσικό, ιστορικό και πνευματικό κέντρο της Αρχαιότητας. Δεν αποτελεί υπερβολή η μαρτυρία του Αιλίου Αριστείδη, ο οποίος επισκέφθηκε την Αθήνα μετά την ολοκλήρωση της βιβλιοθήκης, ότι ισότιμες βιβλιοθήκες με αυτές της Αθήνας δεν θα συναντήσει κανείς πουθενά αλλού.

 Κ.Σπ. Στάικος, Η Ιστορία της Βιβλιοθήκης στον Δυτικό Πολιτισμό, τόμ. ΙΙ , Αθήνα, Κότινος, 2005, σ. 248–255.