Το λαμπρότερο πνεύμα στον κύκλο της Πλατωνικής Ακαδημίας στα χρόνια του Ficino ήταν ο Pico della Mirandola (1463-1494), ο συντάκτης του προγραμματικού πονήματος Oratio de hominis dignitate, ενός λόγου που κατέστη ουμανιστικό credo, μέσα από τον οποίο προέβαλλε την ελευθερία κάθε ατόμου να διεκδικήσει και να επιλέξει αυτό και μόνο τον προορισμό του μέσα από το έργο του.
Γεννήθηκε στη Mirandola, άρχισε να σπουδάζει δίκαιο στην Μπολόνια και στη συνέχεια μετέβη στη Φερράρα, όπου από το 1479 παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας. Από το 1480 ως και το 1482 βρίσκεται στην Πάδοβα και μαθητεύει κοντά στον αβερροϊστή Elia del Medigo και το 1484 επισκέπτεται στην Πλατωνική Ακαδημία της Φλωρεντίας και καταπιάνεται με την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας δίπλα στον Χαλκοκονδύλη. Ταξιδεύει στο Παρίσι το 1485, τον επόμενο χρόνο επανέρχεται στη Φλωρεντία και μελετά τη μυστικιστική λογοτεχνία της καβάλλας, καθώς βρίσκει πιο ενδιαφέροντα τα κηρύγματα του Φλάβιου Μιθριδάτη, σε σύγκριση με όσα του είχε διδάξει ο Elia.
Μέσα σε αυτή την ατμόσφαιρα, ο Pico συλλαμβάνει την ιδέα της σύνταξης ενός «μανιφέστου» εννιακοσίων θέσεων, Conclusiones, τις οποίες μάλιστα ήταν πρόθυμος να υπερασπιστεί στη Ρώμη δημόσια. Ως εισαγωγή στο «μανιφέστο» αυτό έγραψε το Oratio και τα ζητήματα που θίγει έχουν αφετηρία διάφορα θεολογικά συγγράμματα και τις ερμηνείες τους σε δογματικά και λατρευτικά θέματα. Οι θεολόγοι της Curia δεν άνοιξαν διάλογο με τον Pico, οι περισσότεροι μάλιστα από αυτούς έκριναν δεκατρείς από τις θέσεις αυτές αιρετικές. Εκείνος απάντησε με την Apologia του και ο πάπας Ιννοκέντιος Η΄ καταδίκασε στη συνέχεια (1487) και τις εννιακόσιες θέσεις του στο σύνολό τους. Ο Pico συνελήφθη και υποχρεώθηκε να ζήσει υπό επιτήρηση στη Φλωρεντία, όπου συνέχισε τις πνευματικές αναζητήσεις του γύρω από την καβάλλα και την αστρολογία.
Η βιβλιοθήκη του Pico. Κατά το Μάρτιο του 1498, και ενώ η Βενετία ήταν σε αντιπαράθεση με τη Φλωρεντία, ένας απεσταλμένος του καρδινάλιου Domenico Grimani ταξίδεψε εκεί και αγόρασε σε δημοπρασία το σύνολο της βιβλιοθήκης του Pico della Mirandola: και έτσι τα 1.190 βιβλία του ήρθαν να προστεθούν στον βιβλιακό πλούτο της Γαληνοτάτης. Μια συλλογή της τάξεως των 1.000 τίτλων αντιπροσώπευε για την εποχή εξαιρετικά σημαντικό σώμα βιβλιοθήκης, με κριτήρια τις ιδιωτικές βιβλιοθήκες, και όχι μόνο.
Η βιβλιοθήκη του Pico θησαύριζε κυρίως έργα των κλασικών και ουμανιστικές πραγματείες, ωστόσο το τμήμα των ελληνικών βιβλίων δεν ήταν ανάλογα πλούσιο. Τις ιστορίες του Θουκυδίδη, του Πολύβιου και του Ηρόδοτου γνώριζε από λατινικές μεταφράσεις ο Pico, όπως και τον Όμηρο. Έργα των μεγάλων τραγικών απουσίαζαν από τη συλλογή του, όπως και δείγματα της λυρικής ποίησης και ορισμένα μόνο έργα των Αττικών ρητόρων κοσμούσαν τα ράφια της βιβλιοθήκης του. Σημαντικό τμήμα της συλλογής αντιπροσωπεύουν φιλοσοφικά συγγράμματα, ιδίως σχολιαστών του Αριστοτέλη, στα λατινικά βέβαια, ενώ καταγράφεται αξιόλογος αριθμός έργων της εβραϊκής λογοτεχνίας.
Κ.Σπ. Στάικος, Η Ιστορία της Βιβλιοθήκης στον Δυτικό Πολιτισμό, τόμ. V, Αθήνα, Κότινος, 2012, σ. 86–87.